Zgodnie z treścią art. 59 kro w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem USC lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
Trzy miesięczny termin do złożenia oświadczenia jest tzw. terminem zawitym, a więc po jego upływie wygasa prawo powrotu do przedniego nazwiska. W takiej sytuacji rozwiedziony małżonek może dochodzić zmiany swojego nazwiska wyłącznie na zasadach ogólnych w toku postępowania administracyjnego. Jednak warunkiem zmiany nazwiska w tym trybie są konkretnie wskazane okoliczności takie jak np. posiadanie nazwiska ośmieszające, o brzmieniu niepolskim, w formie imienia. Początek tego terminu rozpoczyna się nie od daty wydania wyroku rozwodowego, lecz jego uprawomocnienia. Zasadniczo do uprawomocnienia wyroku sądu pierwszej instancji dochodzi aktualnie w 8 – mym dniu od jego ogłoszenia przez sąd pierwszej instancji, jeżeli strony bądź jedna z nich nie wniosła tzw. zapowiedzi apelacji, a więc wniosku o sporządzenie i doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem. Bowiem aktualne warunkiem złożenia skutecznej apelacji od wyroku jest prawidłowe złożenie wniosku o uzasadnienie wyroku rozwodowego. Na złożenie wniosku o uzasadnienie, strona ma 7 – dniowy termin od ogłoszenia wyroku. Natomiast w przypadku wniesienia apelacji przez stronę, bądź strony, prawomocność następuje w dacie wydania wyroku przez sąd drugiej instancji.
Powrót do nazwiska po rozwodzie – dla kogo?
Należy pamiętać, iż przepis o powrocie do dotychczasowego nazwiska jest adresowany do obu małżonków, bowiem zgodnie z art. 25 kro, choć jest to sytuacją sporadyczną, także mąż może przybrać nazwisko żony, bądź też dodać jej nazwisko do swojego (tworząc je w formie dwuczłonowej). Przepisy nie regulują kolejności członów nazwiska, które powstało w wyniku połączenia nazwiska dotychczasowego z nazwiskiem współmałżonka. Interesujące z prawnego punktów widzenia jest to, że małżonkowie nie mogą domagać się od drugiego z małżonków odebrania mu prawa do nazwiska nabytego przez małżeństwo (postanowienie SN z dnia 2.2.1978 r., IV CZ 11/78), zatem decyzja – czy zostać, czy nie przy nabytym nazwisku, należy wyłącznie do decyzji byłego małżonka który zmienił nazwisko przy zawarciu małżeństwa.
Zmiana nazwiska po rozwodzie – dokumenty i ceny
Oświadczenie o powrocie do poprzedniego nazwiska, małżonek rozwiedziony może złożyć wyłącznie osobiście, nie jest możliwe aby oświadczenie to zostało złożone przez pełnomocnika np. adwokata rozwodowego. Trzeba je złożyć osobiście przed organem, którym jest kierownik USC bądź też konsul. Godnym podkreślenia jest fakt, iż oświadczenie to można złożyć przed dowolnym kierownikiem bądź konsulem (art. 18 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. prawo o aktach stanu cywilnego). Koszty związane z tym oświadczeniem wynoszą 11 złotych opłaty skarbowej w przypadku złożenia oświadczenia kierownikowi USC bądź 50 EURO opłaty konsularnej, w sytuacji złożenia takiego oświadczenia przed konsulem. Podczas stawiennictwa należy mieć przy sobie dowód osobisty lub paszport. W przypadku składania oświadczenia przed konsulem, dodatkowo wymagany jest odpis prawomocnego orzeczenia sądu o rozwodzie lub odpis zupełny aktu małżeństwa z wpisem o rozwodzie.
Ciekawym jest, z punktu widzenia prawnika rozwodowego, że prawo małżeńskie z 1945 r. przyjmowało jako zasadę, że żona po rozwodzie powracała z mocy prawa do swojego nazwiska panieńskiego, z tym że sąd orzekający rozwód, mógł z uzasadnionych powodów przyznać jej prawo zachowania nazwisko byłego męża. Obecnie zasadą jest zachowanie przez żonę nazwiska męża.